30 ساله‌ها، 20 ساله‌های جدید

[rezaomo]

راجر فدرر و تومی هاس، ستاره‌های 32 سال و 35 ساله تنیس
هر چه پیرتر، پخته‌تر. تنیس‌بازان حرفه‌ای امروز در سنین بالا بهتر شده‌اند. به ندرت دیگر تنیس پدیده‌های جوان به خود می‌بیند. آیا این وضعیت مقطعی است یا روند آینده تنیس؟ نشریه آلمانی «تنیس مگزین» این سوال را بررسی کرده است



نیما علیزاده: به تازگی بود که برای چندمین بار از راجر فدرر پرسیده شد که وضعیت بدن‌اش در این سن و سال چگونه است. البته هم سوال به‌جایی هم بود، هرچه باشد فدرر 32 سال‌اش است. در گذشته معمولا تنیس‌بازان در این سن با دنیای حرفه‌ای تنیس خداحافظی می‌کردند. البته جیمی کانرز بود که سال 1991 در 39 سالگی به نیمه‌نهایی اوپن آمریکا رسید، اما بیورن بورگ هم بود که در 26 سالگی از نظر جسمانی و روحی به پایان خط رسید.

فدرر در جواب آن سوال گفت: « حالا پیش از هر مسابقه بدن‌ام را بهترگرم می‌کنم برای اینکه احساس می‌کنم لازم است. وقتی جوان‌ بودم تنها 5 دقیقه حرکاتی انجام می‌دادم و می‌رفتم توی زمین. در 10- 15 سال گذشته ورزش ما خیلی حرفه‌ای‌تر شده. هر کس راه و روش خاصی را پیدا کرده و طبیعی است هیچ کس نمی‌خواهد تنها کسی باشد که کار نمی‌کند.»

حرکات کششی قبل و بعد از بازی، خواب کافی، تغذیه مناسب، لوازم مدرن‌تر ، وزنه زدن، مشاوران و مربیان بهتر؛ دلایل زیادی وجود دارند که چرا تنیس‌بازان حرفه‌ای بهتر می‌شوند. اما چرا آنها مسن‌تر می‌شوند؟ و به چه علت دیگر شاهد پدیده‌های نوجوان در تنیس نیستیم؟ مثل «بوریس بیکر»ها ، «آندره آغاسی»ها و «جنیفر کاپریاتی‌»ها که در سنین پایین بیایند و در مسابقات مهم موی دماغ بازیکنان بزرگ شوند؟

میانگین سنی 100 بازیکن برتر تنیس در سال 1991، 24.08 سال بود اما امروز 26.95 سال است، یعنی سه سال بیشتر. همچنین طبق تحلیل انجام‌شده روی میانگین سنی بازیکنان راه‌یافته به مرحله یک‌هشتم نهایی گرنداسلم‌ها، این نتیجه به دست آمده که در سال 1985 میانگین سنی این بازیکنان 24 سال بوده، اما در سال 2013 این دسته به طور متوسط 27.5 سال‌شان بوده است.

افزایش میانگین سنی بازیکنان راه‌یافته به مرحله یک‌هشتم نهایی تورنمنت‌های گرنداسلم‌ در 28 سال گذشته

جالب‌تر اینجاست که میانگین سنی بازیکنانی که به مرحله یک‌چهارم نهایی اوپن فرانسه صعود کرده‌اند هم دچار تغییر شده است. امسال میانگین سنی بازیکنان حاضر در جمع هشت نفر برتر این گرنداسلم 29.75 سال بود، این در حالی‌ست که 10 سال پیش میانگین سنی در این مرحله پنج سال کمتر بود. جوان‌ترین بازیکن در مرحله یک‌چهارم رولان گاروس امسال نواک جوکوویچ بود با 26 سال سن. آن هم در تورنمنتی که یکی از سخت­ترین و طاقت‌فرساترین­ها در جهان شناخته می­شود. باز هم هیچ بازیکن جوان و پدیده­ای ظهور نکرد.

«پله‌های زیاد»

کریستوفر کاس آلمانی 33 ساله، یکی از بهترین تنیس‌بازان تنیس دوبل جهان می­‌گوید: «از نظر من دو دلیل وجود دارد که سن بازیکنان حرفه‌ای بالاتر رفته. اول اینکه سطح بازی تنیس بسیار پیشرفت کرده و یک بازیکن جوان برای رسیدن به این مرحله پله­های زیادی را باید طی کند.» به عبارت دیگر یک بازیکن نوجوان باید از موانع بیشتری عبور کند. اول باید در تورنمنت­های فیوچرز بجنگد و اولین امتیازات‌اش را بگیرد. بعد هم باید خود را در تورنمنت‌های دشوار چلنجر خود را نشان بدهد تا تازه بتواند به پشت جدول تورنمنت­های اصلی ATP برسد.

دلیل دوم اینکه بازیکن­های پابه‌سن‌گذاشته در تنیس امروز همچنان می‌درخشند از نظر کاس این است که خود را آماده­تر نگاه می­دارند: «آنها ورزیده‌ترند و کمتر در برابر مصدومیت آسیب‌پذیرند. چون آنها بیشتر از بازیکنان گذشته درباره تمرین، پیشگیری از مصدومیت و مداوا می‌دانند.»

با این شرایط بازیکنان‌ پابه‌سن‌گذاشته فضا را بر بازیکنان جوان بسیار تنگ کرده‌اند. بازیکنانی چون گریگور دیمیتروف 22 ساله، برنارد تومیچ 20 ساله یا رایان هریسون 21 ساله که یک موقعی پدیده­های تنیس به شمار می‌رفتند، امروز به زمین سختِ واقعیات خورده‌اند. اینکه فعلا نمی‌توانند از سد بازیکنان مسن­تر عبور کنند.

گریگور دیمیتروف که پدیده‌ تنیس تلقی می‌شد، امسال در 22 سالگی تازه توانست اولین جام‌اش را ببرد

«سندرم پیتر پن»

این روند تازه- که در جامعه هم مد شده - در ورزش و بخصوص در تنیس حرفه‌ای مرزهای پیری را دورتر برده است. رژیم‌های غذایی، دویدن در پارک و جان کندن پای دستگاه‌های بدنسازی. جوکوویچ و سایر تنیس‌بازان دیگر هم همین کار را می‌کنند. جامعه‌شناسان از پدیده‌ اجتماعی‌ای به نام «سندرم پیتر پن» (شخصیت پسربچه افسانه‌ای که هیچ گاه پیر نمی‌شود و پرواز می‌کند) حرف می‌زنند. جوانیِ جاودانه. این روند را در تنیس می‌توان به فرمول «30، 20 جدید است» تعبیر کرد. تومی هاس آلمانی در 35 سالگی عضلات شکمی دارد که هر جوان 20 ساله­ای در آرزوی داشتن آن است. در گذشته بازیکنی مثل کارستن براش که قبل از هر مسابقه یک نخ سیگار می­کشید و بعد از هر مسابقه هم به بار می‌رفت در تنیس امروز با این جنون برای آمادگی جسمانی، دیگر حرفی برای گفتن ندارد.

پروفسور دکتر برند کابلکا، اورتوپد اهل هامبورگ معتقد است که افزایش آگاهی بازیکنان در مورد بدن‌شان باعث شده تا سن بازنشستگی در ورزش به عقب بیافتد: «امروز 75 ساله‌ها و 80 ساله‌ها هم تنیس بازی می­کنند چون می­خواهند آمادگی جسمانی خود را حفظ کنند تا در صد سالگی در سلامت بمیرند!» بازیکنان حرفه‌ای هم همین آگاهی را پیدا کرده‌اند.

به گفته دکتر کابلکا نسخه جدید این است: بدن‌سازی، زندگی سالم و آمادگی برای زجر کشیدن. اولین تنیس‌بازهایی که اوایل دهه 80 آمادگی جسمانی و بدنسازی را در تنیس باب کردند، ایوان لندل و مارتینا ناوراتیلووا بودند. آنها در آن زمان علاوه بر گرفتن رژیم‌های خاص غذایی، بعد از هر مسابقه طولانی و سنگین علاوه بر ماساژ با استفاده از دستگاههای نیروسنج وضعیت جسمانی خود را آزمایش می‌کردند. دکتر کابلکا که سال‌هاست پزشک تورنمنت هامبورگ است در این باره می‌گوید: «آن موقع لندل و ناوراتیلووا به خاطر این گونه کارهای خاصشان مورد تمسخر دیگر بازیکنان قرار می‌گرفتند.»

«لندل‌ها» و «آغاسی‌ها»ی مدرن

اما در تنیس حرفه‌ای امروز فقط «لندل‌»های مدرن وجود دارد. یا «آغاسی»های مدرن. در حالی که لندل برای بازیکنان نسل سمپراس و جیم کوریر الهام‌بخش بود، آغاسی که در 35 سالگی از تنیس خداحافظی کرد، الگوی نسل بعدی‌اش شد. یکی دیگر از اعضای باشگاه بالای 30 ساله‌ها تومی هاس آلمانی است، بهتر و آماده‌تر از همیشه. یکی از خصلت‌های مثال‌زدنی هاس روحیه جنگجویی اوست. و اینکه با وجود مصدومیت‌های زیادی که داشته همیشه توانسته با قدرت برگردد. دکتر کابلکا می‌گوید: «وقتی بدن از نظر عضلانی، استخوانی، قلب و گردش خون در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد، تا اواسط و یا حتی اواخر 30 سالگی می‌توان در سطوح بالا به ورزش حرفه‌ای پرداخت.» بهترین نمونه از نظر کابلکا ، ویتالی کلیچکو است که در 42 سالگی همچنان قهرمان بوکس جهان است.

یک عامل تعیین‌کننده که اغلب در تنیس هم تفاوت میان برد و باخت است، تجربه است. ماتس مرکل مربی و مشاور تنیس که هفت سال است درباره میانگین سن در تنیس تحقیق می‌کند می‌گوید: «دلیل افزایش سن ورزشکاران این است که آنها در طول سالها با بدن خود را خوب می‌شناسند.» او می‌داند که «بازیکنان از یک سنی دیگر آن تمرینات طاقت‌فرسا را انجام نمی‌دهند. چون فهمیده‌اند باید از روش‌های تمرینی دیگری استفاده کنند تا بتوان بیشترین بازدهی را بگیرند.»

به عنوان مثال می‌توان از مایکل لودرا فرانسوی نام برد که در 33 سالگی جزو 50 تنیس باز برتر جهان است. او به خوبی می‌داند که چگونه روی نقطه قوت‌اش، سرویس و بازی لب نت، کار کند. تمرینات خاص و حضور در تورنمنت‌هایی که به سبک بازی اش میخورد باعث شده که با این سن و سال جزو بازیکنان مطرح باشد. او حتی 2 سال پیش و در 31 سالگی توانست به رده 21 جهان صعود کند که بهترین عملکردش محسوب می‌شد.

تنیس‌بازان زیادی هستند که همانند لودرا با وجود سن بالای 30 سال بهترین تنیس دوران خود را بازی می‌کنند. به این خاطر که باتجربه‌ترند، به بدن خود توجه ویژه‌ای می‌کنند و اول هر سال هوشمندانه تقویم مسابقات کل فصل را برنامه‌ریزی می‌کنند. به درستی تغذیه می‌کنند و دقیق می‌دانند که کیفیت و تاثیرگذاری در تمرین بسیار مهم‌تر از مقدار و کمیت آن است. به تنهایی در جولای امسال در پنج تورنمنت بازیکنان بالای 30 سال قهرمان شدند.

بازیکن بالای 30 ساله در گذشته قبل از هر تمرین تنها 10 دقیقه گرم می‌کرد و بعد برای رسیدن به آمادگی ایده‌آل نیم ساعت در زمین توپ می‌زد. اما امروز اگر قرار است به عنوان نمونه تمرین ساعت 10 شروع شود یک ساعت زودتر با تمرینات مخصوص بدن‌اش را گرم می‌کند و به محض اینکه وارد زمین می‌شوم سطح بازی‌اش بلافاصله بالاست.

به هر حال واقعیت این است که امروزه بازیکنان مسن‌تر نمی‌خواهند زمان را به هیچ وجه از دست بدهند. آنها می‌دانند که زمان چقدر باارزش است. این را هم می‌دانند که چگونه به بهترین نحو ممکن بدن خود را آماده نگه دارند. متخصصان تمرین معتقدند سال‌ها طول می‌کشد تا عضلات بدن یک تنیس‌باز به فرم ایده‌آل برسد و برای استقامت در یک بازی پنج سته آمادگی کامل را داشته باشد. همچنین برای سرعت و قدرت.

استثنای نادال

ماتس مرکل می‌گوید: «20 ساله‌ها نمی‌توانند سابقه تمرینی 27 ساله‌ها را داشته باشند.» اینکه رافائل نادال در سن 19 سالگی کلاس جهانی داشت یک استثنا بود که باید به حساب خوش‌شانسی DNA او گذاشت.

قهرمانی رافائل نادال در اوپن فرانسه 2005 در 19 سالگی

برای ریچارد شونبورن، مربی معروف آلمانی تنیس دلیل دیگری هم وجود دارد که چرا بازیکنان 17،18 ساله دیگر نمی‌توانند با بازیکنان باتجربه‌‌تر در سطح بالا رقابت کنند: «آنها توی زمین در موقعیت‌های خاص راه حلی برای مشکلات ندارند.» ضربات استاندارد در تنیس را همه می‌زنند، مهم ضرباتی است که باید در سخت‌ترین شرایط و در نقاط دور دست زمین زد و امتیاز گرفت. کاری که نادال، جوکوویچ و ماری انجام می‌دهند برای رسیدن به این مرحله باید سال‌های زیادی تمرین کرد.

اسپانسرها هم این تغییر پارادایم در تنیس را شناسایی کرده‌اند. شرکت بزرگ آدیداس که همیشه هزینه‌های هنگفتی را روی استعدادهای جوان در تنیس سرمایه‌گذاری می‌کرد، امروز معتقد است که این هزینه را باید صرف کسی کرد که بتواند در سطوح بالای رقابت کند. و این در تنیس امروز یعنی بازیکنان باتجربه‌تر. زیرا معلوم نیست بازیکن جوانی که رویش سرمایه‌گذاری شده اصلا بتواند آینده درخشانی داشته باشد. کلاوس مارتن مسئول بازار یابی ورزشی جهانی شرکت آدیداس که در تمام گرنداسلم‌ها حضور دارد می‌گوید: «کار ما برای اینکه بتوانیم با بازیکنان جوان قرارداد ببندیم مدام پیچیده‌تر می‌شود. برای یک پدیده نوجوان 14 ساله اگر همه چیز خوب پیش برود، حداقل 10 سال طول خواهد کشید که بتواند در تورنمتهای بزرگ حضور پررنگ داشته باشد.» کمپانی آدیداس با نواک جوکوویچ در سنین پایین قرارداد اسپانسرینگ بسته بود. مارتن می‌گوید: «البته این بدان معنی نیست که در آدیداس دیگر کسی به دنبال جوکوویچ بعدی نیست، بلکه سرمایه‌گذاری را هدفمندتر انجام می‌دهیم.»

به گفته او در حال حاضر شاید تنها 10 بازیکن نوجوان مطرح‌اند که بشود روی آنها سرمایه‌گذاری کرد. مارتن معتقد است که سیستم جدید امتیازدهی هم کار را برای جوانان مشکل کرده: «هشتاد درصد امتیازهای یک فصل بین ده بازیکن بالای جدول تقسیم میشود و همین باعث می‌شود که مسیر بالا رفتن برای دیگران سخت‌تر شود، به همین خاطر تعداد زیادی بازیکن برای رسیدن به بالاهای جدول با هم رقابت می‌کنند. دیگر یک نوجوان 16 ساله نمی‌تواند نفر اول تنیس شود زیرا سیستم به او این اجازه را نمی‌دهد.»

با این وجود در قسمت زنان اوضاع کمی بهتر است. به طوری که میانگین سنی صد نفر اول جدول 7/24 سال است. دو سال جوانتر از مردان. دلیل‌ اصلی‌اش به طور کلی این است که دخترها زودتر از پسرها بالغ می‌شوند و رشد می‌کنند. ضمن اینکه عامل قوای جسمانی در تنیس زنان هنوز نقش پررنگی را ندارد. در اوپن فرانسه امسال 18 بازیکن بودند که 30 سال یا حتی بیشتر سن داشتند اما در مقابل 14 نوجوان هم به جدول اصلی راه پیدا کردند.

تحول ضدجوانی

حتی در شرکت‌های مدیریت ورزشی هم اثرات این تحول ضدجوانی در تنیس به خوبی محسوس است. اگر یک مدیر برنامه در گذشته باید نقش یک پدر را هم برای بازیکنان نوجوان خود بازی می‌کرد، یعنی علاوه بر اینکه به دنبال بلیط هواپیما، هتل و جای خالی در تورنمننت‌ها می‌گشت، باید راه و روش درست زندگی کردن را هم به آنها یاد می‌داد، یک مدیر برنامه امروزی برای موکل‌اش بیشتر مشغول این است که برای زندگی حرفه‌ای بعد از دوران ورزشی‌شان برنامه‌ریزی کند چون سن‌شان بالاتر رفته است.

اشتفان وکسل‌برگر که در شرکت «گلوبال اسپورتس منجمنت» که مسئول مشاوره و مدیریت برنامه‌های بازیکنان را بر عهده دارد، با توجه به افزایش سنی موکلان‌شان می‌گوید: «مدتی است که خدمات مشاوره ما به بازیکنان‌مان به این سمت رفته که برایشان به عنوان سفیر ورزش کشورشان، یا مجری تلویزیونی یا مشاور در تورنمنت‌های تنیس کار جور کنیم.»

اما پیش از آن که کار به دوران بازنشستگی بکشد، این مسن‌ها می‌خواهند حسابی جوانان را اذیت کنند. فدرر هم همین طور. او می‌گوید: «می‌خواهید باور کنید یا نه، من امروز نسبت به سال‌های گذشته احساس بهتری دارم . در جوانی مدام دچار گرفتگی و کشیدگی عضلانی می‌شدم.» خب البته فدرر چند وقت پیش از درد کمر گله می‌کرد. همه چیز هم برای سن بالاها بر وفق مراد نیست.

tennis3sixty